بازآفرینی یک زیست تئاتریکال مردی مقابل رژه و درام عباس بهشتیان
المور: المور: کارگردان نمایش مردی مقابل رژه از بازسازی دراماتیک لحظه ایستادگی عباس بهشتیان در مقابل تانک ها و جستجوی معنای مقاومت در مقابل قدرت در این اثر نمایشی می گوید.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها – کوروش دیباج: تاریخ، گاه در سکوت سنگفرش خیابان ها حک می شود؛ نه در نعره کشیده شدن ارابه ها، که در ایستادگی بی صدا، در آن لحظه های گذرایی که مردی عادی، بدل به اسطوره ای ماندگار می شود. عباس بهشتیان، چهره ای تاثیر گذار در فرهنگ و هنر اصفهان، یکی از همان مردان است؛ مردی که نه فقط در فرهنگ و هنر و میراث فرهنگی این شهر حضوری فعال داشت، بلکه با ایستادن بی هراس در مقابل رژه تانک ها از تاریخی ترین پل های جهان (سی وسه پل)، روایتی انسانی از مقاومت مدنی را برای همیشه در حافظه شهر ثبت نمود. مرحوم عباس بهشتیان
حضور مستمر بهشتیان در حوزه فرهنگ، و تلاش بی وقفه اش برای حفظ و احیای بافت تاریخی اصفهان، او را به یکی از چهره های شاخص و کمتر شناخته شده حوزه فرهنگ شهری بدل ساخته است. با این وجود، آن چه این نام را از میان هزاران نام به نقطه تمرکز نگاه امروز بدل کرده، نه فقط کارنامه پربار فرهنگی او، بلکه کیفیت زیستن و روشی از کنش اجتماعی است که ارزش بازخوانی نمایشی دارد.
اکنون محسن رهنما، نویسنده، طراح و کارگردان تئاتر، در اثری تازه با عنوان «مردی مقابل رژه» کوشیده است تا از دل روایت زندگی عباس بهشتیان، پلی میان گذشته و الان بزند. در این نمایش، خاطره و تاریخ، فرم و محتوا، مستند و درام، همه در خدمت بازآفرینی لحظه ای قرار گرفته اند که یک انسان تصمیم گرفت مقابل عبور بایستد.
به همین بهانه، گفت و گویی داشته ایم با محسن رهنما درباره ی روند نگارش، طراحی و اجرای این اثر، چرایی انتخاب عباس بهشتیان بعنوان محور دراماتیک، و چالش های روایت یک زندگی بر صحنه نمایش. محسن رهنما، نویسنده، طراح و کارگردان نمایش «مردی مقابل رژه»
چه انگیزه یا ضرورتی سبب شد که زندگی مرحوم عباس بهشتیان را بعنوان محور دراماتیک نمایشنامه خود انتخاب کنید؟
به این دلیل که فکر می کنم ایشان حق بزرگی بر گردن شهر اصفهان دارند، اما در تئاتر کمتر به ایشان پرداخته شده است. چند سالی است که درباره ی زندگی ایشان و فعالیتهای شان پژوهش هایی انجام داده ام، تا جایی که منابع اجازه می داد، دست نوشته ها و نامه نگاری هایی از ایشان را مطالعه کردم. از نظر من، جای یک نمایشنامه درباره ی زندگی ایشان در تئاتر خالی بود و بر همین مبنا به نگارش و اجرای این اثر پرداختم.
برای مخاطبانی که شناخت کمتری از عباس بهشتیان دارند، لطفاً ترسیمی از جایگاه وی در تاریخ فرهنگی اصفهان ارائه دهید و بفرمائید برجسته ترین خصیصه این شخصیت که سبب شد برای روایت نمایشی انتخابش کنید، چه بود؟
با جسارت عرض می کنم که آقای بهشتیان برای محققان و افرادی که دغدغه تاریخ اصفهان دارند شناخته شده هستند، اما برای عموم مردم اصفهان شناخته شده نیستند. آن چه موجب شد من به شخصیت ایشان بپردازم، اهمیتی بود که برای بافت تاریخی و آثار باستانی اصفهان قائل بودند. این مورد برای من انگیزه ای شد که در قالب نمایشنامه به قسمتهایی از زندگی ایشان بپردازم.
عباس بهشتیان چه جایگاه و سهمی در تحولات شهری، فرهنگی و میراثی اصفهان داشته است؟ بطور مشخص چه اقدامات تأثیرگذاری از وی در حافظه تاریخی شهر به یادگار مانده است؟
ایشان اصالتاً لنجانی بودند، اما در اصفهان بزرگ شدند. عضو شورای نام گذاری معابر و خیابان های اصفهان بودند و رفت وآمد نزدیکی با مسئولان شهر داشتند. با وجود پیشنهادهای گوناگون برای پست های اداری، هیچگاه مسئولیت دولتی را نپذیرفتند و ترجیح دادند بعنوان پژوهشگر آزاد فعالیت کنند.
در ساخت آرامگاه صائب نقش عمده ای داشتند. خیلی از تابلوهای قدیمی کوچه ها و خیابان ها را با هزینه شخصی شان نصب کردند. همین طور از عبور تانک ها و توپ های ارتش از روی پل سی وسه پل جلوگیری کردند؛ اقدامی مهم در حفظ میراث تاریخی. نخستین کتاب درباره ی کبوترخانه های اصفهان را ایشان تألیف کردند و کتاب هایی درباره ی گنجینه های تاریخی شهر نیز داشتند. در مقابل تخریب خانه های قدیمی نامه نگاری های مختلفی انجام می دادند. دغدغه مندی عمیق ایشان نسبت به اصفهان، مهم ترین عاملی بود که مرا برای پرداختن به این شخصیت تشویق کرد.
در این نمایش به کدام مقطع یا بخش از زندگی مرحوم بهشتیان پرداخته اید؟ آیا با یک روایت خطی مواجه هستیم یا ساختار اپیزودیک را دنبال کرده اید؟
بهانه روایت، روزی است که آقای بهشتیان در مقابل عبور تانک های ارتش در زمان شاه از روی پل سی وسه پل ایستادگی می کنند. این تنها داستان نمایش نیست و چند خرده روایت دیگر هم داریم. البته اجازه بدهید جزییات بیشتر را باز نکنم تا مخاطبان در هنگام تماشا غافلگیر شوند.
از آنجا که شخصیت مرحوم برای نسل امروز، خصوصاً جوانان، کمتر شناخته شده است، چه تکنیک هایی برای برقراری ارتباط مخاطب معاصر با محتوای نمایش درنظر گرفته اید؟
از آنجا که نمایشنامه را خودم نوشتم، از تکنیکی بهره برده ام که به آن «نمایشنامه آمیخته» گفته می شود. این نوع نمایشنامه از تنوع ژانری برخوردار می باشد و سخن محور است. اهتمام کردم روایت نمایشی جذابیت لازم را داشته باشد. در روایت هم از سبک آمیخته بهره برده ام تا فرم کار برای مخاطب دیدنی باشد.
در طراحی صحنه و میزانسن ها چه تمهیداتی برای تقویت بیان نمایشی و همراه کردن مخاطب با روایت اتخاذ نموده اید؟ آیا فقط با ساختاری مبتنی بر دیالوگ مواجهیم یا از عناصر بصری و اجرائی دیگر نیز بهره گرفته اید؟
فضاسازی برایم اهمیت زیادی داشت. اهتمام کردم به ساختار نمایش ایرانی نزدیک شوم؛ با استفاده از قراردادهای نمایشی ملموس که برای مخاطب آشنا باشد. نمایش فقط سخن محور نیست و سعی شده در اجرا، عناصر بصری و فضاسازی نمایشی در کنار سخن وری مؤثر عمل کنند.
برای مخاطبانی که علاقمند به تماشای «مردی مقابل رژه» هستند، از ترکیب بازیگران، زمان اجرا و جزییات محل اجرای نمایش بفرمائید. چطور این گروه شکل گرفت و در چه فضایی روی صحنه می روند؟
در این نمایش، با گروهی از بازیگران ساعی و باانگیزه همکاری دارم که هر یک با حساسیت و تمرکز، قسمتی از جهان اثر را بر صحنه زنده می کنند. بازیگران ما عبارت اند از: مهدی تقی پور، مهرزاد مشکل گشا، علی پاکروان، سام کوراوند، مونا ابوشهاب، محمدرضا شیروانی، شیدا میرزایی، سبحان شبانی، فرشته باقری، نگین چراغی، میترا قدیری، سحر مرادی، پویا شاه چراغی و ارسطو جوکار.
نمایش «مردی مقابل رژه» از ۲۵ فروردین ماه تا ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ هر شب ساعت ۱۹: ۱۵ در سالن نقش جهانِ تالار هنر اصفهان روی صحنه می رود. این سالن با فضایی که برای تجربه های متفاوت تئاتری فراهم می آورد، انتخاب مناسبی برای اجرای این اثر بود.
فرآیند انتخاب بازیگران، خصوصاً برای ایفای نقش عباس بهشتیان، برمبنای چه فاکتورها و معیارهایی صورت گرفت؟
انتخاب بازیگران در دو مرحله انجام شد. برای برخی نقش ها از بازیگران حرفه ای استفاده کردم، مثل نقش آقای بهشتیان و تیمساری که از تهران آمده. برای نقش های دیگر، تست بازیگری برگزار کردیم. در نقش آقای بهشتیان، نیاز نداشتم که بازیگر به لحاظ سنی مشابه ایشان باشد، بلکه به علت این که این نمایش نمایش ایرانی است نیاز به بازیگری داشتم که بتواند از نظر تکنیکی و اجرائی، خاصیت های نمایشی مورد نظرم را اجرا نماید.
با توجه به این که نمایش های تاریخی امکان دارد در بیان روایی به ورطه یکنواختی یا خطابه محوری بیفتند، در نگارش و اجرا چگونه از این خطر فاصله گرفتید و جذابیت نمایشی را حفظ کردید؟
واقعیت این است که نمایش هنوز اجرا نشده و امشب، شب نخست آنست، ازاین رو نمی توانم با قطعیت بگویم که مخاطب چگونه با آن ارتباط برقرار خواهد نمود. اما در نگارش و کارگردانی کوشیده ام وقایع تاریخی را دراماتیزه و شخصیت پردازی را جذاب کنم تا مخاطب درگیر نمایش شود. امیدوارم این تلاش نتیجه دهد.
نگارش نمایشنامه بر پایه چه منابع یا شیوه های تحقیقاتی صورت پذیرفت تا شخصیت بهشتیان به نحوی مستند در بستر درام بازآفرینی شود؟
نزدیک شدن به شخصیت واقعی ایشان هدف مستقیم من نبود، چون منابع مکتوب بسیار کمی درباره ی شان وجود دارد. در کتاب های استاد همایی، استاد قدسی و … اشارات محدودی به ایشان شده است. بخش مهمی از اطلاعات موجود، تاریخ شفاهی است. اخیرا آقای عبدالمهدی رجایی کتابی درباره ی ایشان منتشر نموده اند. با عنایت به کمبود منابع مکتوب، بیشتر برمبنای روایتهای شفاهی و اقداماتی که صحت شان تأیید شده، خرده روایت هایی را در قالب دراماتیک خلق کردم.
در روند نگارش و تولید این اثر، با چه چالش یا دغدغه ای بالاتر از سایر مسایل مواجه بودید؟
بزرگ ترین چالش من این بود که مخاطب باور کند فردی چون آقای بهشتیان توانسته باشد از عبور ارتش زمان شاه از روی پل تاریخی جلوگیری نماید. این باور باید به این نتیجه برسد که هر کدام از ما هم می توانیم حافظ شهرمان باشیم. تلاشم این بود که شخصیت ایشان را طوری معرفی کنم که مخاطب احساس کند او هم می تواند نقش مؤثری ایفا کند.
با توجه به خاص بودن موضوع نمایشنامه، ارزیابی شما از ظرفیت جذب مخاطب برای این اثر چیست؟ چه نگاهی برای توسعه دامنه مخاطبان درنظر گرفته اید؟
واقعیت این است که هنوز نمایش اجرا نشده و نمی توانم درباره ی فروش قضاوتی داشته باشم. اما باور دارم که بهترین راه حل برای جذب مخاطب، تولید یک کار باکیفیت است. اگر اثر خوب باشد، مخاطب خودش آنرا پیدا خواهد نمود. البته تیم روابط عمومی، فضای مجازی و مشاور رسانه ای نیز برای معرفی نمایش فعال می باشند.
به عنوان پرسش پایانی، چقدر فکر می کنید این نمایش می تواند نقش در تربیت کنشگر فرهنگی جهت محافظت از میراث تاریخی شهر اصفهان داشته باشد؟
جسارت ندارم بگویم که این اثر می تواند کسی را تربیت کند، اما معتقدم که می تواند تلنگری باشد. اگر نمایش باکیفیت مطلوب ارائه شود، احتمال زیادی دارد که مخاطب را نسبت به تاریخ و هویت شهر اصفهان حساس تر کند.
منبع: almur.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران المور در مورد این مطلب