فرصت های سوخته دیپلماسی انرژی
المور: انرژی گلوگاه شوم تأثیرگذار در توسعه اقتصاد کشورمان شده است، عامل تورم، بیکاری و پسرفت رشد اقتصادی می باشد، بعبارت بدون تعارف در سایه بی هزینه نفت به رخوت و آسودگی رسیده ایم.
نقش انرژی در اقتصاد تنها به تامین نیازهای روزمره محدود نمی گردد، بلکه تأثیرات عمیقی بر تولید، توزیع و مصرف در تمام بخش های اقتصادی دارد. بررسی تأثیرات انرژی بر اقتصاد از دیدگاه های مهندسی و اقتصادی قابل بررسی است که در یادداشت های قبل بدان پرداخته ام. بدیهی است ایجاد سیاست های هوشمندانه و پایدار در حوزه انرژی، به توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتری کمک کند و نقش موثرتر و پررنگ جمهوری اسلامی ایران را در حوزه بین الملل ایفاد کند.
اما انرژی تجدیدپذیر در کشور ما که یکی از بزرگترین دارندگان منابع فسیلی مانند نفت و گاز طبیعی، به حاشیه و شاید به فراموشی رفته است و این در حالیست که در دنیا، استفاده از انرژی های نو یا تجدید پذیر همچون خورشیدی، بادی و آبی، سیاست مهم انرژی شده است. باوجود وجود پتانسیل های مهم برای توسعه این نوع انرژی، رشد و توسعه انرژی های تجدید پذیر در ایران با چالش ها و موانع گوناگون قانونی، فنی و سیاسی و حتی تقنینی مواجه بوده است و توسعه این بخش از سبد انرژی به تعویق افتاده است و امسال کمتر از یک درصد از انرژی برق کل کشور از محل انرژی های تابشی و بادی است.
سرمایه گذاری های این حوزه، می بایست بوسیله ابزارهای مالی متنوعی چون، آزادسازی تعرفه ها، پرداخت مابه التفاوت نرخ تکلیفی، اوراق قرضه، وام های بانکی و سرمایه گذاری های خارجی، تهاتر سوخت از محل ماده 12 قانون مانع زدایی صنعت برق، تامین شوند. بازده سرمایه گذاری در بخش انرژی نیز به عوامل مختلفی مانند قیمت انرژی، هزینه های بهره برداری و نگهداری، و نرخ بهره وابسته است.
دومین عامل مهم، نبود سیاست های حمایتی قوی، موثر و مستمر از طرف دولت ها و توقف آنها در روزمرگی است. سیاستگذاری های بلندمدت و پایدار برای توسعه انرژی های تجدید پذیر نیازمند حمایت های مالی و تسهیلاتی از طرف دولت ها بوده است. در ایران، فراز و نشیب های سیاسی، ناکارآمدی و اقتصادی سبب شده تا اولویت های دولت ها بطور مداوم تغییر کند و برنامه های حمایتی از انرژی های تجدید پذیر کمتر عملیاتی شوند و هیچ افق روشنی هم برای برنامه ریزی وجود نداشته باشد.
عامل قابل توجه دیگر، تحریم های فلج کننده و نبود فناوری های پیشرفته و دانش فنی کافی دراین زمینه است. توسعه و بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر نیازمند فناوری های پیشرفته و دانش فنی مدرن است. ایران دراین زمینه به شدت به واردات فناوری و تجهیزات وابسته است و این وابستگی موجب افزایش هزینه ها و کاهش انگیزه برای سرمایه گذاری دراین زمینه می شود.
یکی دیگر از موانع مهم، مشکلات مالی و اقتصادیست. بخش خصوصی و سرمایه گذاران نیازمند ثبات اقتصادی و امنیت سرمایه گذاری هستند. نوسانات ارزی، تورم بالا و باز تحریم های اقتصادی بین المللی همچون عواملی هستند که موجب کاهش انگیزه سرمایه گذاری در عرصه انرژی های تجدید پذیر می شوند.
همچنین، فرهنگ مصرف انرژی در ایران نیز یکی از موانع توسعه انرژی های تجدید پذیر است. یارانه های سنگین به سوخت های فسیلی سبب شده تا قیمت این منابع به نسبت پایین باشد و مردم و سازمان ها به استفاده از آنها تمایل بیشتری داشته باشند. این مساله سبب شده تا تقاضا برای انرژی های تجدید پذیر کمتر باشد و توسعه این زمینه ها با مشکلات بیشتری روبرو شود.
در نهایت، کمبود آموزش و دانش عمومی نیز از دیگر موانع است. مردم و حتی خیلی از مسئولان، هنوز بطور کامل از مزایا و اهمیت انرژی های تجدید پذیر آگاه نیستند. افزایش آگاهی عمومی و آموزش دراین زمینه می تواند نقش مهمی در تغییر نگرش ها و افزایش تقاضا برای این نوع انرژی ها داشته باشد.
بطور کلی، عدم رشد انرژی های تجدید پذیر در ایران نتیجه تلفیقی از عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و فنی است. برای تغییر این وضعیت، نیازمند برنامه ریزی های بلندمدت، حمایت های گسترده و تغییرات فرهنگی و آموزشی هستیم تا بتوانیم از پتانسیل های بالای این منابع بهره برداری نماییم و گامی مهم در راستای توسعه پایدار برداریم.
از دیدگاه مهندسی، انرژی به عنوان ورودی اولیه در فرآیندهای تولیدی و صنعتی شمرده می شود و از دیدگاه ه مالی نیز تأثیرات عمیقی بر اقتصاد دارد. راندمان انرژی، هزینه های تولید، سرمایه گذاری در زیرساخت ها و توسعه تکنولوژیهای جدید همه عواملی هستند که باید در تحلیل تأثیرات انرژی بر اقتصاد مورد توجه قرار گیرند. به عنوان مثال، در تولید برق، نیروگاه ها از سوخت های فسیلی، انرژی هسته ای، یا منابع تجدیدپذیر مانند باد و خورشید استفاده می نمایند.
هر یک از این منابع انرژی نیازمند تجهیزات و فناوری های خاصی هستند که هزینه های سرمایه گذاری اولیه و هزینه های عملیاتی متفاوتی دارند. محاسبه راندمان این منابع و انتخاب بهینه آنها نیازمند مدلهای مهندسی دقیق است. برای مثال، راندمان نیروگاه های حرارتی بوسیله محاسبه ضریب راندمان انرژی (Efficiency) که نسبت خروجی انرژی به ورودی آنرا نشان می دهد، تعیین می شود.
هزینه های انرژی قسمتی از هزینه های تولید و خدمات را تشکیل می دهد و افزایش یا کاهش قیمت انرژی می تواند تأثیرات مستقیم بر قیمت نهایی کالاها و خدمات داشته باشد. در اقتصادهای مدرن، رابطه بین قیمت نفت و نرخ تورم یکی از مهم ترین روابط مالی شمرده می شود. افزایش قیمت نفت به طور معمول منجر به افزایش هزینه های تولید و در نتیجه افزایش قیمت کالاها و خدمات می شود که به تورم منجر می شود.
اما الگوی موفق پیش روی ما به ویژه در برنامه هفتم توسعه، باید کشور نروژ باشد که یکی از نمونه های بارز دیپلماسی موفق انرژی با استراتژی انرژی نو و تجدیدپذیر است. این کشور با بهره بردن از منابع 95 درصدی تجدیدپذیر خود، توانسته است به یکی از ابرقدرت های انرژی نو در جهان تبدیل گردد. نروژ با بوجودآوردن صندوق های ثروت ملی و سرمایه گذاری های هوشمندانه در بخش های مختلف اقتصادی، نه فقط به تثبیت اقتصادی خود کمک کرده، بلکه توانسته است از وابستگی به نفت و گاز به تدریج کاسته و به سمت اقتصاد و توسعه پایدار حرکت نماید. آمارهای سال 2023 نشان میدهد که نروژ با مدیریت صحیح منابع خود، توانسته است نرخ بیکاری را به 3.2 درصد کم کند و از نظر فاکتورهای توسعه انسانی در جایگاه بسیار بالایی قرار گیرد.
همین طور اتحادیه اروپا با تدوین سیاست های مشترک در حوزه انرژی و سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر، توانسته است سهم انرژی های پاک را در سبد مصرفی خود بطور شایان توجهی افزایش دهد. برمبنای آمارهای سال 2023، سهم انرژی های تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا به بالای 30 درصد رسیده است. این موفقیت نه فقط به کاهش وابستگی به منابع انرژی خارجی کمک کرده، بلکه به کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه ای و مقابله با تغییرات اقلیمی نیز انجامیده است.
پیشنهاد عملیاتی برای ایران، ایجاد صندوق های ثروت ملی مشابه با نروژ است. این صندوق ها می توانند به سرمایه گذاری در پروژه های زیرساختی و توسعه اقتصادی کمک کنند و از وابستگی به درآمدهای نفتی بکاهند و از مجرای هدفمندسازی نرخ حامل های انرژی باید به این مهم برسیم.
دیگر پیشنهاد مهم، سرمایه گذاری بخش خصوصی در این زمینه انرژی های تجدیدپذیر است. ایران با داشتن پتانسیل های بالای خورشیدی و بادی، می تواند سهم قابل توجهی از انرژی خودرا از منابع تجدیدپذیر تامین کند. این امر نه فقط به کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی کمک می نماید، بلکه به کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامت عمومی نیز منجر خواهد شد.
همچنین، ایران می تواند با کشورهای همسایه و منطقه ای در حوزه انرژی همکاریهای بیشتری داشته باشد. ایجاد شبکه های مشترک انتقال گاز و برق و انعقاد توافق نامه های بلندمدت می تواند به افزایش امنیت انرژی و تقویت روابط دیپلماتیک کمک نماید.
در نهایت، توسعه تکنولوژیهای جدید انرژی مانند انرژی های تجدیدپذیر و راندمان انرژی می تواند تأثیرات مثبت زیادی بر اقتصاد داشته باشد. این فناوری ها نه فقط به کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و کاهش آلودگی هوا کمک می کنند، بلکه می توانند شغل های جدیدی به وجود آورده و به رشد اقتصادی پایدار کمک کنند. به عنوان مثال، توسعه صنعت انرژی خورشیدی و بادی نیازمند مهارت ها و تخصص های جدیدی است که می تواند فرصت های شغلی جدیدی بوجود آورد.
منبع: almur.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران المور در مورد این مطلب